Εφαρμογή Ρουμπρίκας

Η Ρουμπρίκα (Rubric) είναι μια περιγραφική μέθοδος αξιολόγησης με συγκεκριμένα κριτήρια, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί από τους/τις φοιτητές/τριες για την προσωπική αξιολόγηση μιας εργασίας τους, μιας άσκησης, των γνώσεών τους, κ.λπ., με στόχο τη βελτίωση της επίδοσής τους και την καλύτερη προετοιμασία τους. Για τους φοιτητές/τριες αποτελεί ένα εργαλείο μάθησης.

Αντίστοιχα, οι διδάσκοντες/ουσες μπορούν να χρησιμοποιούν τη μέθοδο της Ρουμπρίκας για την αξιολόγηση εργασιών, ασκήσεων, γνώσεων που πρέπει να έχουν οι φοιτητές/τριες τους, κ.λπ., με ένα δομημένο τρόπο, την οποία μπορούν να συνδυάσουν με την ανατροφοδότηση που θέλουν να παρέχουν (προφορικά ή γραπτά).

Δηλαδή, η Ρουμπρίκα αφενός διευκολύνει τους/τις φοιτητές/τριες να πληροφορηθούν για τα κριτήρια αξιολόγησης και να προσαρμοστούν, αποκτώντας επίγνωση του Άριστα, Πολύ Καλά, Καλά, Μέτρια και αφετέρου διευκολύνει τους/τις διδάσκοντες/ουσες να αξιολογήσουν σε προσδιορισμένα κριτήρια και επίπεδα τους/τις φοιτητές/τριες τους και στη συνέχεια να παρέχουν ανατροφοδότηση.

Στη Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης (ΜΠΔ) έχει ήδη πραγματοποιηθεί το 2015 Μεταπτυχιακή Διατριβή της κ. Τζιάκη Αθηνάς, που εφάρμοσε μία Ρουμπρίκα συνδυαστικά με Πολυκριτήριες μεθόδους για την αξιολόγηση των δεξιοτήτων μαθητών/τριών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στη χρήση του Excel.

Στο μάθημα Μάρκετινγκ του 7ου εξαμήνου της Σχολής ΜΠΔ του Πολυτεχνείου Κρήτης οι φοιτητές/τριες παραδίδουν στο τέλος εξαμήνου μια αναφορά της ομαδικής εργασίας τους, έκτασης περίπου 50 έως 70 σελίδες. Για τα κριτήρια αξιολόγησης της αναφοράς, η συνεργάτιδα του μαθήματος και Συντονίστρια του ΚΕΔΙΜΑ Δρ. Ε. Κρασαδάκη ετοίμασε μια ρουμπρίκα. Ρωτήσαμε την Συντονίστρια να μας μιλήσει για αυτήν. Την συνέντευξη επιμελήθηκαν οι συνεργάτες του ΚΕΔΙΜΑ Ματούλα Ζαχαριουδάκη και Απόστολος Λαζίδης.

ΕΡΩΤΗΣΗ

Τι αφορά η ρουμπρίκα που ετοιμάσατε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Η ρουμπρίκα αφορά την αξιολόγηση της αναφοράς της ομαδικής εργασίας εξαμήνου που παραδίδουν οι φοιτητές/τριες στο μάθημα Μάρκετινγκ. Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη των προτιμήσεων καταναλωτών, μέσω μιας ποσοτικής έρευνας που γίνεται με ειδικά σχεδιασμένο ερωτηματολόγιο. Η εργασία είναι μεγάλη και περίπλοκη σε σχέση με τις μεθόδους, αλγορίθμους και τεχνικές που εφαρμόζονται για τις αναλύσεις των δεδομένων και γι’ αυτό παρέχομε κάθε χρόνο τη δομή της, ως ένα template, με κεφάλαια και ενότητες κεφαλαίων. Προσπαθούμε να βοηθήσομε τους/τις φοιτητές/τριες, έτσι ώστε να συντάξουν ένα ακαδημαϊκό κείμενο που να απαντά σε όλα τα ερωτήματα, το οποίο να ξεκινά με εξώφυλλο – περίληψη και να καταλήγει στα συμπεράσματα. Η αναφορά θα πρέπει να πληροί τους κανόνες σύνταξης ενός ακαδημαϊκού κειμένου και βεβαίως να παρουσιάζει διεξοδικά όλες τις αναλύσεις, μέσω περιγραφικής στατιστικής, στατιστικών ελέγχων υποθέσεων, πολυμεταβλητής στατιστικής ανάλυσης και αλγορίθμων μηχανικής μάθησης. Αυτός είναι ο λόγος που αναπτύξαμε, πέρα από το template, την συγκεκριμένη ρουμπρίκα στο Χειμερινό εξάμηνο 2023-2024, έτσι ώστε οι φοιτητές/τριες να γνωρίζουν τα κριτήρια αξιολόγησης του κάθε επιμέρους τμήματος της δομής της αναφοράς τους. Για παράδειγμα, στo template φαίνεται ότι πρέπει σε μια επιμέρους ενότητα του 1ου Κεφαλαίου να περιγράψουν το ειδικά σχεδιασμένο ερωτηματολόγιο. Η ρουμπρίκα  βοηθά τους φοιτητές/τριες να το περιγράψουν για να αξιολογηθούν με Άριστα ή με Πολύ Καλά, κ.λπ. Ομοίως, ισχύει για όλα τα επιμέρους τμήματα της αναφοράς.

Βέβαια, η ρουμπρίκα ανακοινώθηκε εγκαίρως για να ενημερωθούν οι φοιτητές/τριες πώς θα αξιολογηθούν και να προσπαθήσουν να βελτιώσουν όσο περισσότερο γίνεται το κείμενό τους, έτσι ώστε να αποκτήσουν επίγνωση τι σημαίνει να γράψουν μια ποιοτική ακαδημαϊκή εργασία για να πετύχουν υψηλή βαθμολογία.

ΕΡΩΤΗΣΗ

Η μέθοδος της ρουμπρίκας χρησιμοποιείται στην σχολική εκπαίδευση αλλά δεν συνηθίζεται στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Εσείς πώς το σχολιάζετε αυτό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Στην σχολική εκπαίδευση ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να σχεδιάσει όλα τα «εργαλεία» που κάνουν αποδοτικότερο το παιδαγωγικό έργο. Κι εμείς στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση μπορούμε να το κάνομε, αλλά δεν έχομε τον χρόνο ή την εμπειρία, ορισμένες φορές, για αυτό. Αφενός, ο χρόνος των πανεπιστημιακών μοιράζεται στο διδακτικό, στο ερευνητικό και στο διοικητικό έργο, που αυτό δεν ισχύει στην σχολική εκπαίδευση, αφετέρου οι πανεπιστημιακοί δεν έχουν απαραίτητα παιδαγωγική εκπαίδευση ή κατάρτιση για να γνωρίζουν τι είναι οι ρουμπρίκες και πως μπορούν να συνεισφέρουν στο μάθημά τους, αν και οι ίδιοι διακρίνονται για το ερευνητικό τους έργο και την συμβολή τους στην επιστήμη.

ΕΡΩΤΗΣΗ

Ήταν δύσκολο εγχείρημα η ανάπτυξη της ρουμπρίκας για τον συγκεκριμένο σκοπό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Πραγματικά δεν ήταν καθόλου δύσκολο. Αυτό που θα πρέπει να προηγηθεί είναι να έχουμε προσδιορίσει τα κριτήρια αξιολόγησης και την συμμετοχή των κριτηρίων στη συνολική βαθμολογία. Να φτιάξομε δηλαδή ένα πίνακα που στις γραμμές του να έχει τα κριτήρια και στις στήλες του την κλίμακα αξιολόγησης από το Άριστα έως το Μέτρια (ή πιο κάτω) και εντός των κελιών του πίνακα να περιγράψομε αναλυτικά τι σημαίνει στο κάθε κριτήριο το Άριστα, το Πολύ Καλά, κ.λπ.

Εμένα με διευκόλυνε το γεγονός ότι η αναφορά χωριζόταν σε κεφάλαια και επιμέρους ενότητες κεφαλαίων. Αυτό το template το δίναμε στους φοιτητές μας όλα τα προηγούμενα χρόνια. Γι’ αυτό σκέφτηκα πόσο θα πρέπει να συμβάλει το κάθε κεφάλαιο, συν πόσο να συμβάλει η συνολική μορφοποίηση του κειμένου. Έτσι, έδωσα συντελεστή 10% στη μορφοποίηση (ή 1 βαθμό), 15% στο 1ο Κεφάλαιο (ή 1.5 βαθμό), 25% στο 2ο Κεφάλαιο (ή 2.5 βαθμούς), κ.λπ., με συνολικό βαθμό της αναφοράς το δέκα (10). Στη συνέχεια, επειδή κάθε Κεφάλαιο χωρίζεται σε ενότητες, μοίρασα επιμέρους συντελεστές. Δηλαδή, επειδή το 1ο Κεφάλαιο περιλαμβάνει 6 ενότητες, κάθε μία έλαβε ένα επιμέρους συντελεστή, όπου οι συντελεστές αυτοί να αθροίζουν στο 15% που λαμβάνει το κεφάλαιο.

Δηλαδή, για κάθε κεφάλαιο έφτιαξα ένα χωριστό πίνακα με κριτήρια τις επιμέρους ενότητες ενώ οι στήλες είναι από το Άριστα έως το Μέτρια (κάτω από τη βάση) – 4 διαβαθμίσεις, συν ένα πίνακα για τη μορφοποίηση του κειμένου. Έτσι, η ρουμπρίκα περιλαμβάνει 5 πίνακες, όσα και τα κεφάλαια, συν έναν επιπλέον πίνακα για τη μορφοποίηση, συνολικά 6 πίνακες. Κάθε φορά η ρουμπρίκα προσαρμόζεται σε αυτό που θέλομε να αξιολογήσομε. Στο δεύτερο βήμα, πρέπει να περιγραφεί με λέξεις τι σημαίνει Άριστα (8.5 – 10), Πολύ Καλά (6.5 – 8), Καλά (5 – 6) και Μέτρια (κάτω από την βάση) ανά κριτήριο που στη δική μας περίπτωση είναι οι ενότητες των κεφαλαίων. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Στην ενότητα «1.5 Ερωτηματολόγιο Έρευνας» του 1ου Κεφαλαίου (με συντελεστή 4% από 15% που λαμβάνει το κεφάλαιο) προσδιορίσαμε με ένα περιγραφικό τρόπο τα εξής:

• Άριστα: «Περιγράφονται πλήρως οι ερωτήσεις και οι κλίμακες που χρησιμοποιούνται καθώς και η σκοπιμότητα των ερωτήσεων και ενοτήτων ερωτήσεων».
• Πολύ Καλά: «Περιγράφονται πλήρως κάποιες ερωτήσεις και η σκοπιμότητά τους, χωρίς αναφορά στις ενότητες ερωτήσεων ή σε κλίμακες που χρησιμοποιούνται».
• Καλά: «Η περιγραφή έχει ελλείψεις σε σχέση με τις ερωτήσεις και τις κλίμακες ή τις ενότητες ερωτήσεων ή και την σκοπιμότητα των ερωτήσεων στην παρούσα μελέτη».
• Μέτρια: «Παρατίθεται το ερωτηματολόγιο για να το διαβάσει ο αναγνώστης, χωρίς σχολιασμό».

Έτσι, αν ένα άτομο βαθμολογηθεί με 10 στο Ερωτηματολόγιο Έρευνας, τότε θα λάβει 0.4 (δηλ. 10*4%). Εάν βαθμολογηθεί με 9 θα λάβει 0.36 (δηλ. 9*4%), ή αν βαθμολογηθεί με 5 θα λάβει 0.2 (δηλ. 5*4%). Ομοίως ισχύει για όλα τα επιμέρους κριτήρια αξιολόγησης του 1ου Κεφαλαίου που στην καλύτερη περίπτωση μιας άριστης αναφοράς που έχει λάβει παντού 10, ο βαθμός θα είναι 1.5 συνολικά.

Στο τέλος, προκύπτει ένας «αιτιολογημένος» συνολικός βαθμός, ως το άθροισμα από κάθε Κεφάλαιο, συν τη βαθμολογία της μορφοποίησης του κειμένου. Η ρουμπρίκα βοηθάει τους/τις φοιτητές/τριες να ετοιμάσουν ένα καλό κείμενο (καλύτερο από αυτό που θα ετοίμαζαν) και διευκολύνει κι εμένα διότι εάν θέλω να αιτιολογήσω μια βαθμολογία εργασίας, μπορώ να βρω εύκολα την απόκλιση από το αναμενόμενο «άριστα» ανά κριτήριο. Επίσης, με διευκολύνει να δω που τα πήγαν καλά και που όχι, έτσι ώστε να στείλω, μετά την ανάρτηση της βαθμολογίας, ένα μήνυμα στο eClass, ως μια συνολική ανατροφοδότηση. Και όπως γνωρίζομε, η ανατροφοδότηση «διδάσκει» με τον δικό της τρόπο. Αυτό που παρατήρησα είναι ότι οι φοιτητές/τριες μας προσαρμόστηκαν στα κριτήρια αξιολόγησης της συγκεκριμένης ρουμπρίκας, παρακολουθώντας την διεξοδικά, προκειμένου να συντάξουν το δικό τους κείμενο. Για το πρακτικό ζήτημα, πρόσθεσα σε ένα excel με τα ονοματεπώνυμα των φοιτητών/τριών τα κριτήρια με τους συντελεστές τους, προκειμένου να προχωρήσω στη βαθμολόγηση των αναφορών.

Παραδείγματα Ρουμπρίκας