Εφαρμογή μεθόδου PBL @ TUC

Μία συνέντευξη του Αντιπρύτανη Έρευνας & Καινοτομίας του Πολυτεχνείου Κρήτης, Καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής κ. Κωνσταντίνου Αλκέτα Ουγγρίνη στην Συντονίστρια του ΚΕΔΙΜΑ Λία Κρασαδάκη

Αγαπητέ Κωστή καλησπέρα. Σε συνέχεια της παρουσίασης της μεθόδου διδασκαλίας μέσω project (Project Based Learning – PBL*) στα μαθήματα του «Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού Ι» και «Αρχιτεκτονική της Μεταβλητότητας» στην 2η Ημερίδα του ΚΕΔΙΜΑ στις 16-12-2022 και του πρόσφατου Συνεδρίου της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης με τίτλο «Αρχιτεκτονική Εκπαίδευση & Πράξη» στις 11-12 Νοεμβρίου 2023, θα ήθελα να σου κάνω μερικές ερωτήσεις

ΕΡΩΤΗΣΗ

Τι είναι αυτό που σας ώθησε, εσένα και τους συναδέλφους σου, στα μαθήματα του «Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού Ι» και «Αρχιτεκτονική της Μεταβλητότητας» να βασίσετε την διδασκαλία σας εξ ολοκλήρου σε project; Η συγκεκριμένη μέθοδος διδασκαλίας είναι μια πανάκεια που εφαρμόζεται σε όλες τις Σχολές Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, και εάν ναι σε ποια μαθήματα κυρίως;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Αυτό που ώθησε αυτά τα μαθήματα ώστε να γίνουν με βάση το πλαίσιο του PBL είναι η φύση των αντικειμένων που έχουμε να διδάξουμε στις Σχολές Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Καθώς πρόκειται για αντικείμενα μάθησης με ιδιαίτερα μεγάλο εύρος πιθανών λύσεων, απαιτεί την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της σχεδιαστικής σκέψης για να μπορέσει να γίνει από τους φοιτητές αντιληπτό ότι η επίλυση ενός σχεδιαστικού προβλήματος είναι μια διαδικασία που απαιτεί την δημιουργία ενός πλαισίου και δεν είναι μια γραμμική διαδικασία.

Επίσης, το αποτέλεσμα έχει παραπάνω από μια διαστάσεις επιτυχίας, δηλαδή δεν αρκεί να «δουλεύει» αλλά πρέπει να ικανοποιεί και άλλες συνθήκες, όπως η αισθητική, η συμβολική, η επικοινωνιακή, η κοινωνική και άλλα. Άρα, επάνω σε ένα project δημιουργείται η αφορμή για συζήτηση και διερεύνηση σε μια μεγάλη ποικιλία θεματικών, όπου το αντικείμενο μελέτης είναι ένα σημείο εστίασης/μια υπόθεση εργασίας, για να εξετάσουμε πολλά θέματα.

ΕΡΩΤΗΣΗ

Ποια θεωρείς ως τα μεγαλύτερα οφέλη της ενεργού συμμετοχής των φοιτητών που δουλεύουν ομαδικά σε project κατά τη διάρκεια του εξαμήνου; Η βιβλιογραφία αναφέρει  την ανάπτυξη των δεξιοτήτων επικοινωνίας, κριτικής σκέψης, επίλυσης προβλημάτων, συνεργασίας, δημιουργικότητας και καινοτομίας. Εγώ θα πρόσθετα και τα εξής, ανάπτυξη προσωπικότητας - γνωστικών/τεχνικών δεξιοτήτων μελλοντικού αρχιτέκτονα, κ.λπ. Εσύ τι λες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Θα επαναλάβω ότι η πηγή όλων των ωφελειών είναι η μη-γραμμική διαδικασία μάθησης. Σε αυτό το πλαίσιο σημαίνει ότι πρέπει να αναπτυχθούν μη-γραμμικά μοντέλα μελέτης, ευνοείται η επικοινωνία για να υπάρχει επαλήθευση υποθέσεων, η αναλυτική σκέψη για την αναγνώριση πολυδιάστατων χαρακτηριστικών, η αναγνώριση-ανάλυση-διατύπωση προβλημάτων, η ανάπτυξη στρατηγικών επίλυσης, η αναγνώριση παραμέτρων επιτυχίας, η αναγνώριση διαφορετικών κατευθύνσεων επίτευξης αποτελεσμάτων, και η ενίσχυση της εναλλακτικής σκέψης.

Επιπλέον, η απομάκρυνση από τις «ράγες» της γραμμικής λογικής, δημιουργεί την ανάγκη λήψης αποφάσεων, κατανόησης της έννοιας του «ρίσκου» και των συνεπειών του, έκθεση σε άγνωστες καταστάσεις, που αυτά οδηγούν στην ενδυνάμωση και στην ενίσχυση στοιχείων της προσωπικότητας για την καλλιέργεια «δημιουργικών» πολιτών.

ΕΡΩΤΗΣΗ

Ποια θεωρείς ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι διδάσκοντες όταν βασίζουν εξ ολοκλήρου το μάθημά τους σε project; Θα μπορούσε να υιοθετηθεί αυτή η μέθοδος ευρύτερα και σε άλλα μαθήματα και σχολές με ομάδες φοιτητών που δουλεύουν είτε δια ζώσης ή/και διαδικτυακά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

H μεγαλύτερη πρόκληση είναι ότι είναι labor intensive, και λειτουργεί αποτελεσματικά με μικρό αριθμό φοιτητών. Αυτό σημαίνει ότι η αναλογία διδασκόντων ανά φοιτητές στην χώρα μας, δυσχεραίνει πολύ αυτό τον τρόπο διδασκαλίας. Ένας διδάσκων μπορεί να χρειαστεί να εξετάζει/συζητάει project 10 με 12 ώρες, εφόσον έχει 60 με 80 φοιτητές.

Υπάρχουν τρόποι που μπορεί η διαδικασία να γίνει πιο αποδοτική, αλλά απαιτεί μεγάλη άνεση στην διδασκαλία PBL από τον διδάσκοντα και ικανότητα να διαχειρίζεται ταυτόχρονα πολλά και διαφορετικά θέματα. Σε σχέση με την διαφορά φυσικής παρουσίας με τηλεδιάσκεψη, είναι σαφέστατα προτιμητέο να γίνεται με φυσική παρουσία, χωρίς να είναι αδύνατο να γίνει με τηλεδιάσκεψη, αλλά εκεί χάνονται τα οφέλη της επικοινωνίας μεταξύ ομάδων, της αντίληψης όλων των παραμέτρων του project και άλλα τέτοια θέματα.

ΕΡΩΤΗΣΗ

Αντίστοιχα, ποια θεωρείς ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για τους φοιτητές; Υπάρχει περίπτωση να αισθανθούν κόπωση λόγω υπερπροσπάθειας ή να κρυφτούν πίσω από τη δουλειά του συμφοιτητή τους όπως σε άλλες περιπτώσεις ή να αποτύχουν και να χρειαστεί να επαναλάβουν το μάθημα; Ή μήπως οι φοιτητές είναι ενθουσιώδεις και το  απολαμβάνουν, τι σας μεταφέρουν, μήπως θα κρατήσουν την εμπειρία στη μνήμη τους για πολλά χρόνια μετά την αποφοίτηση και τι σημαίνει αυτό για τη μάθηση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Για τους φοιτητές υπάρχει δυσκολία, και μάλιστα μεγάλη, γιατί αντιμετωπίζουν μια κολοσσιαία αλλαγή παραδείγματος. Μετά από χρόνια μετωπικής διδασκαλίας, με γραμμική διαδικασία μάθησης, το learning curve να αντιληφθούν το PBL είναι πολύ steep και θέλει πολύ χρόνο. Κάποια παιδιά δεν το αντιλαμβάνονται ποτέ και καλλιεργούν τρόπους να εκμαιεύσουν από τους διδάσκοντες γραμμικές λύσεις. Με αυτό το τρόπο μπορεί να περάσουν όλοι τη σχολή έχοντας αποφύγει να εφαρμόσουν την μέθοδο, με συνέπεια να έχουν χάσει όλα τα οφέλη που έχουν αναφερθεί παραπάνω.

Η έκθεση στη μέθοδο PBL, επειδή είναι βιωματική μάθηση, δημιουργεί ισχυρή εμπειρία η οποία δεν λησμονείται με την πάροδο του χρόνου. Η αποτελεσματικότητα της στο χρόνο, βασίζεται στο γεγονός ότι η γνώση αποκτάται μέσω της εφαρμογής της, οδηγώντας στην κατανόηση της ωφέλειάς της αλλά και του πλαισίου χρήσης της.

---

Ομιλία από τους διδάσκοντες των μαθημάτων στην 2η Ημερίδα ΚΕΔΙΜΑ ΠΚ στις 16.12.2022 https://tls.tuc.gr/file/pdf

 

* Η μέθοδος διδασκαλίας που βασίζεται σε ένα project (Project-Based Learning - PBL) προτάθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Στη διδακτική επιστήμη η "μέθοδος" αφορά τον τρόπο που ακολουθεί ο εκπαιδευτικός, ώστε να πετύχει με τον καλύτερο τρόπο τους στόχους και τους σκοπούς μιας ενότητας. Η μέθοδος PBL αφορά τη διδασκαλία που γίνεται σε ομάδες και βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο έργο/project. Χαρακτηριστικό της μεθόδου είναι η ισότιμη συμμετοχή εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι συμβουλευτικός (όχι κυρίαρχος, όπως στην κλασική διδασκαλία).  Ο ρόλος των εκπαιδευομένων είναι διερευνητικός που ξεκινά από το έργο/project που έχει τεθεί και καταλήγει σε συνεργασία των μελών της ομάδας. Σ' αυτή τη διαδρομή οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν νέες γνώσεις μέσω της υλοποίησης του project, επιδιώκοντας να "βρουν" την δική τους απάντηση στο δεδομένο πρόβλημα. Η εκπαιδευτική αξία της μεθόδου έγκειται στο ότι συνεισφέρει στην απόκτηση βαθύτερων γνώσεων, ανάπτυξη της δημιουργικότητας και κριτικής ικανότητας των συμμετεχόντων στις ομάδες, οι οποίες συνήθως περιλαμβάνουν μικρό πλήθος ατόμων.